Là linh hồn của đồng bằng sông Hồng, Bắc Ninh sở hữu một bức tranh văn hóa vô cùng phong phú. Bức tranh ấy được dệt từ sợi vải của lịch sử và sợi tơ tằm của truyền thống, nghệ thuật. Trong những tài sản quý giá ấy, dân ca Quan họ Bắc Ninh là biểu tượng đặc biệt nhất. Hãy cùng MGI Magazine khám phá những điều làm nên những giai điệu giàu giá trị này nhé!
Sự xuất hiện “truyền thuyết”
Dân ca Quan họ Bắc Ninh có nguồn gốc và phát triển chủ yếu ở vùng đất Bắc Bộ, đặc biệt là tỉnh Bắc Ninh. Nơi đây được gọi là “đất mẹ” của loại hình văn hóa độc đáo này. Do bắt nguồn từ tục kết chạ giữa các làng xã, nên Quan họ được gắn bó chặt chẽ với người dân địa phương trong đời sống hằng ngày. Xuất hiện từ thế kỷ 17, dân ca này được coi là đỉnh cao của nghệ thuật thi ca. Với sự có mặt của 44 làng Quan họ gốc, đến nay còn gần 30 làng vẫn duy trì được lối sống văn hóa Quan họ năm xưa.
Vượt thời gian tồn tại từ thời kỳ triều Lý (1009-1225) và phát triển mạnh mẽ qua hàng thế kỷ, Quan họ Bắc Ninh đã trở thành một phần không thể thiếu của cuộc sống và văn hóa dân tộc Việt Nam. Do đó, đến ngày nay, Quan họ vẫn được giữ gìn và bảo tổn để biểu diễn cho công chúng trong cộng đồng người Việt và bạn bè quốc tế.
Những phần biểu diễn đầy cảm xúc
Đây là loại hình âm nhạc dân gian truyền thống độc đáo, nổi tiếng với phong cách hát “đối đáp”. Trong mỗi tiết tấu, các ca sĩ nam và nữ xen kẽ hát, tạo ra một màn biểu diễn đầy sức sống và sâu lắng. Quan họ không chỉ là một loại hình giải trí mà còn là biểu tượng của tinh thần giao duyên và tương hỗ trong cộng đồng.
Nội dung chính trong buổi hát Quan họ thường là khi hai bên nam - bọn Quan họ nam và nữ - bọn Quan họ nữ hát đối nhau. Đứng đầu mỗi bên là các liền anh, liền chị. Các câu hát có thể được chuẩn bị sẵn, nhưng ra đến khi đối đáp nhau thì thường dựa trên khả năng ứng biến của hai bên. Giai điệu và lời ca thường mang nhiều tâm trạng và cảm xúc, từ tình yêu đến những nỗi buồn và niềm vui trong cuộc sống hàng ngày.
Không chỉ đặc biệt ở phong cách hát mà còn thể hiện ở trang phục độc đáo của họ. Những liền anh trong trang phục truyền thống mặc áo lụa, áo the, quần sớ, khăn xếp và những liền chị duyên dáng trong bộ áo mớ ba, áo tứ thân nhiều điều nhiều tía, yếm đào xẻ con nhạn, thắt lưng hoa đào, hoa lý, đeo khuyên vàng xà tích. Khi hát ở ngoài trời, nam thường che ô còn nữ che nón thúng quai thao để tăng thêm vẻ lịch sự duyên dáng.
UNESCO công nhận dân ca Quan họ Bắc Ninh là di sản văn hóa
Dân ca Quan họ Bắc Ninh không chỉ là một phần của di sản văn hóa Việt Nam mà còn là niềm tự hào của dân tộc. Loại hình nghệ thuật này đã và đang góp phần làm phong phú thêm bức tranh văn hóa âm nhạc dân gian nhằm vươn tầm ra thế giới. Năm 2009, dân ca Quan họ đã được ghi vào danh sách đại diện của Di sản Văn hóa Phi vật thể Nhân loại của UNESCO.
Nỗ lực bảo tồn Dân ca Quan Họ trước các xu thế của xã hội
Khi mặt trời lặn trên những làng quê yên bình của Bắc Ninh, những giai điệu vượt thời gian của Quan họ vang lên trong không khí, là một lời nhắc nhở sâu sắc về di sản bền vững của văn hóa Việt Nam. Trong một thế giới luôn thay đổi, việc bảo tồn các truyền thống như Quan họ là một lời nhắc nhở đầy ẩn ý về tầm quan trọng của việc tôn trọng quá khứ trong khi chào đón tương lai.
Mặc dù đã trải qua nhiều biến động trong lịch sử, Dân ca Quan Họ vẫn tồn tại và phát triển mạnh mẽ. Nhờ vào những nỗ lực này, Quan Họ không chỉ duy trì được vị thế của mình trong văn hóa dân tộc mà còn thu hút sự quan tâm và tham gia của các bạn ở các lứa tuổi khác nhau. Nhờ sự nỗ lực không ngừng trong việc gìn giữ truyền thống, Dân ca Quan họ Bắc Ninh đã trở thành niềm tự hào và hình ảnh dân tộc khó phai trong lòng người Việt và những người xa quê ở nước ngoài.
Mộng Tuyền.
